transparant (1K)
THERAPIE

Eten

klachten links / test u zelf /literatuur

Klachten

Ik vind mezelf dik, veel te dik. Ik doe vreselijk mijn best om af te vallen. Het begon toen een vriendinnetje tegen mij zei, wat heb jij een dikke pens zeg. Toen ben ik gaan lijnen. Nu ben ik de hele dag met eten bezig. Sommige soorten eten zijn 'goed' en andere soorten 'slecht'. Soms krijg ik een vreetbui. Dan loop ik naar de ijskast. Daarna eet ik alles wat los en vast zit. Zo'n eetbui gaat volgens een vast patroon. Daarover vertel ik liefst niet teveel, ik schaam mij daarvoor. Als ik dan zoveel gegeten heb dan voel ik mij vol. Ik walg van mijzelf. Ik ga braken, om al dat eten er weer uit te krijgen. Soms gebruik ik laxantia.  Daarvan moet ik naar het toilet en zo raak ik al dat eten ook kwijt. Op die manier kan ik mijn gewicht nog enigszins in toom houden.

Het hier geschetste beeld heet boulimia nervosa. Er zijn ook andere eetproblemen, o.a. binge eating en anorexia nervosa Het Engelse woord 'binge' laat zich niet zo makkelijk vertalen. Het betekent zo iets als een feestje waarbij iemand zich ongeremd te buiten gaat aan (in dit geval) eten. Binge eating lijkt op boulimia nervosa, maar dan zonder maatregelen om het gewicht te beperken, dus zonder braken of het gebruik van laxantia.  Anorexia nervosa is te weinig eten. Deze twee worden hier niet besproken.

U kunt meer vinden over eetproblemen op de uitstekende website, van de Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa
  • http://www.sabn.nl
  • Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa

Verslavingsmodel

Wat is er aan de hand ?

De eetbuien van iemand met boulimia nervosa worden over het algemeen steeds op dezelfde plaats en op dezelfde tijd gehouden. Het lichaam "weet" dat er straks een eetbui volgt als het zich dat tijdstip op die plaats bevindt. De kenmerken van de situatie waarin de eetbui wordt gehouden heten 'cue'. 'Cue' is het Engelse woord voor signaal. Als de cues aanwezig zijn, kan het lichaam binnenkort een grote hoeveelheid voedsel verwachten dat verteerd moet worden. Het lichaam wacht niet af tot het eten ter plekke is gearriveerd maar; begint zich alvast voor te bereiden. Dit is te vergelijken met dat wat er gebeurt als men lekker eten ruikt:: " het water loopt me door de mond", zegt men dan. Het lichaam begint al met de spijsvertering voor dat de spijs in de; mond is gearriveerd. In het geval van een naderende eetbui, worden die voorbereidende reacties, 'compenserende response' genoemd. Het eten dat straks via het maag-darmkanaal opgenomen wordt zal zorgen voor een hogere bloedsuikerspiegel. Het lichaam neemt alvast actie om de bloedsuikerspiegel straks niet te hoog op te laten lopen. Het zorgt voor een daling van de bloedsuikerspiegel. Als zo'n compenserende response optreedt, in dit geval daling van de bloedsuikerspiegel, dan geeft dat een hongergevoel. Komt dat eten niet dan ontstaat een knagend gevoel, een hele sterke drang om te eten. Verslaafden hebben het over 'craving' wanneer ze last hebben van  onthoudingsverschijnselen. In deze terminologie zou men kunnen zeggen dat ze hun compenserende response voelen.

Therapie

Het doel van de therapie is het doorbreken van de koppeling tussen de 'cues' en de compenserende response. De koppeling wordt doorbroken door met opzet de cues, dus de eetsituatie, te presenteren en zo de compenserende response op te roepen zonder dat er gegeten wordt. Na verloop van tijd leert het lichaam dat de aanwezigheid van de kenmerken van de eetsituatie, van de cues, niet betekent dat er straks gegeten wordt. De compenserende response wordt geleidelijk verzwakt en treedt na verloop van tijd niet meer op.

Cognitieve model

Wat is er aan de hand?

In de cognitieve gedragstherapie wordt een geheel van drie elementen gezien als kern van het probleem:
  1. Zelfwaardering. Gedachten ofwel cognities rondom de waarde van de eigen persoon. Veel mensen met Boulimia hebben diep gewortelde, zeer lage zelfwaardering
  2. Gewicht, figuur. Een verband tussen deze (lage) zelfwaardering en het gewicht, het figuur en eetpatronen. Met name vrouwen ontwikkelen dan vaak gedachten in de trant van: "Wat ben ik lelijk, dik, mijn borsten buik billen benen is(zijn) te rond, te slap of te groot.", Ik eet te vet, te veel caloriën, ik eet niet gezond, ik eet slecht voedsel, ik heb geen zelfbeheersing ik deug niet
  3. Dieet, laxeren. Pogingen om d.m.v. een streng dieet doelstellingen te bereiken op het gebied van punt één en twee, dus om te vermageren en bepaalde soorten voedsel meer of juist minder te eten. Het veranderen van het uiterlijk lijkt een begaanbare weg naar het het vergroten van het zelfrespekt. Het zorgen voor een beter gevoel over zichzelf.

Perfectionisme en zwart-wit denken Een steeds terugkerend onderdeel van eetproblemen zijn perfectionisme en zwart-wit denken. Imperfecties van het lichaam worden gezien als onverteerbaar, ze moeten worden aangepakt. Daarbij wordt gekozen voor de alles-of-niets benadering van een spartaans, rigoreus dieet. Op de langere termijn is zo'n diëet niet vol te houden. Een kleine overtreding van de strenge regels worden gezien als een dramatische mislukking (perfectionisme). Een zwart-wit manier van denken roept de gedachte op dat alles nu toch verloren is. Daarna volgt een gevoel van controleverlies. Er volgt een eetbui.

Eetbuien Eetbuien worden niet direct veroorzaakt door een laag zelfrespect of door perfectionisme. De buien lijken vooral een gevolg te zijn van het strenge dieet. In de praktijk blijken de strenge regels die cliënten zichzelf opleggen uiteindelijk niet te handhaven. Kleine "zondes" tegen het eetregime leiden dan via perfectionisme, (Ik moet me precies aan de regels houden) en een neiging tot zwart-wit denken (Nu ik gezondigd heb is alles verloren) tot een gevoel van controleverlies.

Overgeven, laxantia Vervolgens ontstaat de zorg over het gewicht, het figuur en een hele reeks van negatieve gedachten over zichzelf als persoon. Bij gevolg groeit de behoefte aan het zichzelf leeg maken, reinigen etc. Dan volgt zelf opgewekt braken, gebruik van laxantia of vocht uitdrijvende middelen, diuretica. Deze handelingen zijn op hun beurt slecht voor het zelfrespect.

Stemming De eetbuien treden eerder op tijdens een slechte stemming. Tegelijkertijd roepen ze op hun beurt zelf ook weer een negatieve stemming op.

Schema boulimia nervosa (BN)

Cognitieve Gedragstherapie

De behandeling met cognitieve gedragstherapie gebeurt in drie stadia

  1. Eerste stadium

    In dit stadium worden drie doelen nagestreefd:
    1. Het verschuiven van het focus. Iemand met een eetprobleem zal vooral vragen om hulp bij het uitvoeren van het strenge diëet. De behandelaar zal met de cliënt overleggen dat het afzonderlijk aanpakken van de eetbuien weinig nut heeft. Het is belangrijk alle drie de hoofd componenten aan te pakken: de zelfwaardering, het bezig zijn met uiterlijk en gewicht en de pogingen af te slanken / gezond te eten, d.m.v. een streng diëet
    2. Het tweede doel is informatie te geven over gewichtscontrole en diëten.
    3. Ten slotte het derde doel. Het ontwikkelen van een regelmatig eetpatroon.

  2. Tweede stadium

    Verschillende cognities worden samen besproken om te onderzoeken of het mogelijk en nuttig is om ze bij te stellen. Het gaat dan om cognities die verband houden met een lage zelfwaardering of met een (te) grote nadruk op het belang van gewicht en lichaamsvorm of met perfectionisme en met zwart-wit denken.

  3. Derde stadium.

    Consolidatie. Vooruitgang die is geboekt wordt zoveel mogelijk verankerd. Verder worden plannen gemaakt over de beste manier van handelen bij een toekomstige terugval.

Links

Literatuur